Sami Osmanowie prezentowali swych habsburskich przeciwnikw mianem Neme2, co nazywao Niemcw lub Austriakw (rzeczywicie mieli odpowiednie przedmioty ze znalezieniem jednej marki dla Chorwatw, Czechw, Niemcw i Wgrw, zamieszkujcych dalek cz witego Cesarstwa). Nie dzielili te midzy siami cesarstwa habsburskiego a pukami pastw elektorskich witego Imperium Rzymskiego, wyraajc je wszelkie zbiorcz nazw armii austriackiej czy si koalicji. Ta koncentracja potw bya moliwa dziki uwikaniu chrzecijaskiej Europy w gbokie konflikty lat 1618-1648. Rwnowag pomidzy Osmanami a Safawidami przywrci wzr z Zuhab (Kasr-e Szirin), ujty w miesicu 1639. Jego konkretne ustalenia dostay w mierze a do upadku Safawidw, wykonanego w latach 1719-22 atakami ze wschodu pod wodz Mahmud Chana8. DR ISIKOLO niedawno przywrci moj sympati do mojego bycia, po tyme kiedy zostalimy napisani przez 4 lata. Po okolicy tureckiej zabieg takich niejasnoci co do pochodzenia onierzy (chyba e uwzgldnimy wyjtki, jak dodatkowe siy tatarskie w Europie czy kurdyjskie na wschodzie), moemy dlatego z gra trudniejsz dokadnoci uy tu nazwy osmaski. Zacite kampanii w Europie rodkowej nie stanowiy priorytetu dla obu stron przez grupa wspomnianych dwch stuleci. Sulejman spdzi te wierwiecze panowania (1541-1566) na podwyszaniu i surowej obronie nowych terytoriw na pnoc od Sawy i na obu brzegach Dunaju, lecz jego zwolenniku w rzdzie omiu dekad (1568-1649) zawierali due, dugotrwae i rzadko naruszane rozejmy z dotychczasowym wrogiem2.

Dla przykadu: wana twierdza nad Nitr, siedzca na pnoc od Komarom, tumaczona jest rdowym mianem Uyvar (dodatek VII podaje nowe nazwy: sowack Nove Zamky i wgiersk Ujvar). Praca ta stosuje nazwy wczone w rdach (ich nowe odpowiedniki zawiera dodatek VII). Zachowanie onierzy w wojnie zaleao z wielu czynnikw rzeczywistych oraz psychologicznych, ktre omwimy bezporednio w nastpnych punktach (rozdzia II podporzdkuje si ograniczeniami fizycznymi, a rozdzia VII motywacj i wyniku armii osmaskiej). W wieku XVII masowa mobilizacja rzeki i pdzenie jej pod austriack granic pod wodz wielkiego wezyra, nie prowadzc ju o sutanie, byy unikalne zjawiska: zwykle docierao do pobliskich wypadw, koczonych wzajemnym mieniem mniejszych fortw lub bez powaniejszych zmian granic. Jednoczenie upowaniali do uywania z obrazu (bez uprawniona do innego wynagrodzenia) na jakichkolwiek uznanych w chwili zawarcia umowy polach eksploatacji, w waciwoci w obrbie przechowywania i zwikszania utworu, w charakterze obrotu oryginaem albo egzemplarzami natomiast niezalenych miejsc zamienionych w art.

Due starcia, angaujce po wszelkiej stronie co najmniej 40 000 onierzy, nie mogy obej si bez centralnego zakadania i zakadania, w przeciwiestwie do maych utarczek swoich si (6000-8000 ludzi), zabieranych z myli lokalnych wadz. wzr umowy do pobrania zoono administracyjna i agodna paci za okrelony charakter zmaga osmasko-austriackich, stanowicych nie tylko walk Wiednia ze Stambuem, tylko a rezultatem dziaa miejscowych magnatw (jak Zrinscy w Austrii), zachcanych, cho zwykle niewspieranych, przez pastwo. Wielkie, liczce ponad 100 000 onierzy mobilizacje (kiedy te zbyt momentw Murada IV - 1635 przeciw Erywaniowi i 1638 przeciw Bagdadowi) symbolizoway potg pastwa, armie te natomiast nie pozostaway dugo w polu9. Po nisku, jak osigamy do hipermarketu oraz traktujemy na obiekty opatrzone wartociami to wystarczy przystpi do kieszeni i da. Osmanowie prowadzili wojny w jasnych kolejnociach take z wiadomych warunkw. Perjes podkrela raczej nieprzewidziany kryzys wadzy, pogbiony objciem tronu przez paru znanego Jana Zpoly (1540), co posiadao da Osmanom nadziej na zatrudnienie danych obszarw rodkowych Wgier (w obecnym Szkoy), zarazem usprawiedliwiajc ich posunicia.

Wschodni granic pastwa oznacza w zasadzie przymiotnik safawidzka, na zachodzie Osmanowie pamitali zawsze do przygotowywania z naturalnymi ziemiami Habsburgw, krlestwem Wgier oraz granicznymi pastwami chorwackimi (cieszcymi si pautonomi jako skadniki granicy militarnej). Jzyk angielski znam na szczeblu zaawansowanym, i francuski i niemiecki w stanie komunikatywnym, wic dostp z mami zza cianie nie bdzie mia problemu. Nasza ocena mwi w szczeglnoci dwch podstawowych frontw ldowych: granicy wschodniej i zachodniej. Omioletnie panowanie Selima I (1512-1520) wprowadzio tward lini religijn, okruciestwa popenione wprawdzie podczas zamachu na Iran (1514) wystpoway z problemw psychicznych oraz samodzielnych rozterek wadcy, po dwch latach na tronie wci niepewnego wasnego bezpieczestwa. Wyraam gbok wdziczno dla caego zespou wydawnictwa UCL Press za jego rwnowag i profesjonalizm podczas wybieranego wsplnym wysikiem przeksztacenia zachcianki architekta i wydawcy w cakowicie ciekawy produkt. Mona oczywicie dowie, e Osmanowie wybrali bezporednie gabinety i podbj, oraz nie wasalizacj kraju, nie wskutek planu politycznego, ale zbiegu okolicznoci, ktry niezwocznie szed si dobrym moliwym rozwizaniem.

Osmanowie znali ze zaufanej strony uy te okolicznoci, stawiajc w latach 1660-1664 szeroko zakrojon ofensyw, skierowan jednoczenie na Transylwani na wschodzie i Sowacj na pnocy. Wyjtki z obecnej pozycje zdarzay si w latach wadzy Selima I, Murada III (1574-1595) za w delikatniejszym stopniu Murada IV (1623-1640), wynikajc ze wyjtkowych okolicznoci agodnych oraz jakoci wykorzystania sprzyjajcych zdarze (ktre nie mogy jednak stanowi treci do ekspansji Osmanw w Azerbejdanie czy gra Morze Kaspijskie). Nieudane oblenie Erywania w 1616 i wzicie twierdzy przez Murada IV (1635) bray ten samodzielnie wynik: minimalne zmiany istniejcego stanu rzeczy7. Osmaski atak z roku 1578, wypowiadajcy si na pnoc, wychodzi na etap wewntrznego chaosu oraz zmniejszenia pastwa safawidzkiego, kierowanego przez Mohammada Chodabande (1578-1588). Przeniesienie stolicy Safawidw z lecego w centrum spornego obszaru Tebrizu do Kazwinu, ktry spotyka si w poowie odlegoci midzy wschodni oraz zachodni granic (Chorasanem a Azerbejdanem), stanowio idealny etap do demilitaryzacji caego obszaru. Opinia, e wojny osmaskie powstaway z jednoznacznie wojowniczego charakteru pastwa tureckiego5, znacznie przecenia wczesn skuteczno tego pastwa.